Friday, October 2, 2009

Ghattaveli Girestkay Sompta





Ghattaveli Girestkay Sompta

-Jose Salvador Fernandes

Sodeak Ostomtecho Ghatt (Western Ghats), zaka Gõykar Sahayadri dongor mhunn vollkhotat tachea samballche khatir hea Ghatta thaim som’bond aslolea ostomt rajyantlea lokamni zagrutayechi chollvoll choloilea. Soimban Bharota desak diloli hi boreantli bori bhett mhonnpi ho 1,700 kilometrancho oxir Ghatt, Maharaxttrantlea Dhule zil’leantlea Tapti kanttar thaun Tamil Naduchea Kanyakumari meren vistarlolo asa.

Ho Ghatt mhollear, soimbachi udorgot zait vetoli proyog-xalla (evolutionary laboratory) ani ti amchech nhoi, punn fuddle pillge khatir-ui samballun dovorpachi goroz asa, oxem ‘Ostomteche Ghatt Vattayat’ (OGV) Somitichi vangddi Carmen Miranda poryavoronnacho husko dhorun sangta.
Sonvsarant 34 veg-vegllea jivanche (bio-diversity) bhouch mhotvache zage asat tantuntlo Ghatt ho ek zago, ani sodeak to Sonvsarik Daizacho Zago mhunn jahir korpacho vichar UNESCO-n choloila.

Bharoti up-khonddant (sub-continent) pavsacho darvontto (gateway to monsoons) mhunn pacharlolea hea Ghattacho 700 choukonn mitor bhag Gõyant asa. Ho bhag Sattari, Sanguem ani Kankonn hea talukeamni polleunk mellta. Ghattacho Gõyant aslolo 1,022 mitor bhag Vageri, Kantllamali, oxea dongranchea rupan dista ani to Gõyantlea soglleam poros unchayecho dongor asa. Hea vattarant sabar zon’varancheo, zhaddancheo zati polleunk melltat. Dokxinnek vhanvpi Zuari nodicho ani Ut’torek vhanvpi Mandovi nodicho zolm’ heach Ghattantlean zala oxem poryavoronnacho mogi Xri Rajendra Kerkrachem sangnnem asa.

Sodeak mon’xache unne nodreche huxarkayek lagun, fattlim kitlimxinch vorsam Ostomtechea Ghattak mar bosunk lagla. Hachoch vichar korun fattlea Fevrerant, hea Ghattachea pangronn khal aslolea 5 rayantlea osorkari sonvstha, magas lok, xetkamti, vidvan, kolakaranache odhikari, advogad oxea sabar zann poryavoronnacho husko aslolea lokancho aspav aslolea 200 lokanchi zomat zali.

Hea vellar, OGV 25 vorsam adli chollvoll porot jivi keli ani fuddem vochun nagrikancho jahirnamo toyar kelo.
Vidneanik margdorxona pormannem, hea Ghattamni 66 tok’ke ranancho zago asunk zai aslo to atam 35 tok’keancher pavla. Kiteak udorgotichea nanvan hangachim zhaddam-peddam katorpacho vavr choloila ani tacho porinnam’ Bharotachea rajyank udkachi surokxa na zaupachi bhirant asa. Ranam him ran’votti zon’varancho ravpacho ani jiyeupacho zago surokxit samballche bodlek monis aple axek lagun ran’votti jivank thoinche dhanvddaun thoim aplo rabito korunk sodta. Raxttrik Park-am vo Sankturio mhonn aslolea zageancher ghoram bandunk diunchim nhoi mhunn tea jahirnameantlean nagrikamni maglam.

Maharaxttrantlea Koyna vattarant, Kornattokantlea Supa, Sharavati ani Kerollantlea Idduli hea Ostomtechea Ghatta khal yeupi nodincher dhoronnam (dams) bandleant ani tacho-i vaitt porinnam’ hangachean vhanvpi nodincher zalolo dista. Fuddarak oxe torecheo noveo bandavolleo ubeo korche poilim, adim aslolea bandavollincho porot vichar korunk-ui maglam.

4.050 torechim zhaddam aslolo ho Ghatt vattar, follanche pikavolliche nodrentlean sumara bhailo girest asa. Dekun to thoim ravtoleanchea jevnna-khanna, arthik surokxe ani ran’votti zatinche surokxe khatir samballcho mhunn jahirnameantlean OGV somitin ulo marla.

Ghatt vattaramni ravpi sabar zatinchea lokachea udar-posonnak mar boscho nhoi mhunn Ran Hok’kacho Kaido 2006 probhavik ritin chalik lavpachi goroz asa. Hanga ravtolea somudayak ranantle girestkayecher tabo dovrunk ani zomnicho odhikar dilear, tanche zoddichi-i tankam surokxa mellteli ani soimbik girestkayen heram poros vegllem aslolea ranacho-i samball zatolo oso vichar jahirnameant vachunk mellta.
Ostomtechea Ghattachea nadar hunsann toyar korpache-i prokolp (thermal projects) chalik lavpacho khottpott chol’la. Punn oxe torechea prokolpancho porinnam’ ho Ghatt vattar sabar nodramni durboll korunk xokta. Ratnagirint pikpi Alphonso ambeache zaticher vaitt porinnam’ ani Ghattachea vattarant soimbik ritin toyar zaupi masaleancho nas zatolo. Itlench nhoi, tor thoinche udkantle masllecher legit khub vaitt porinnam’ zatolo. Heach karonnak lagun, Karnataka Renewable Energy Development Ltd (KREDL) hanchea 73 lhan hydel prokolpank virodh korpachi Bengllurant OGV-n chollvoll choloilea.

Gel’lea Julay mhoineant, “mhozo sorkar ostomtechea Ghattamni choltolo minacho vavr thamboitolo” oxem Gõycho mukhel montri Digambar Kamat, zo Min Khateacho-i montri asa, tannem sanglelem. Punn tim sodanche porim kanak bandpachim vaingim tharleant. Minachea vevharan Ghattantlea ranacho nas korche korun, nodi legit produxit (pollute) keleat, ani zom’nichi toxich ranachi punor-nirmitechi (regeneration) tank ibaddlea. Dekun, minachea vevhara khatir zomin chodd kall bhaddeak diunche poilim, poryavoronnak mar bosona zaupache nodrentlean vichar korunk jahirnameantlean nagrikamni avhan kelam.



Fuddlea sov mhoineam bhitor, Western Ghats Conservation Authority (WGCA) ghoddunk Bharotachea Sorkara thaim OGV Somitin kherit bhaxen maglam, ani ti ghoddum porian hea Ghattavele udorgotiche sogle prokolp bond korunk vinoilam.
Ostomtechea Ghattak probhavik ani poryavoronnachi puray zann aslole, tacher nodor dovortole ani to vattar samballtole, gorzam pormannem Duddvancho, Udyogacho, Dhondeacho oxe nodrentlean vichar kortolea odhikareanchi goroz asa mhunn OGV Somitin mhonnlam.

Sodeak OGV chollvollint dor nagrikan huskean bhoron bhag gheunk somitin ulo marla, ani fuddlo Fevrer meren OGV khatir ek milhanv lokancheo nixanneo ekttaunk mozoti khatir ulo marla.

3/10/2009

No comments:

About Me

My photo
Goa/India, Hawalli/Kuwait, Kuwait
A big e-welcome to you. Tumcam Maie-mogacho ieukar. Enjoy Life - This is not a rehearsal! Konkani uloi, boroi, vach ani samball - sodankal. Hich Goenchi osmitai ani amchem khalxelponn. Goenchi amchi Konkani bhas! Ekvottachem saddon Goenkaranchem. This is Gaspar Almeida from Parra, Bardez, Goa, based in Kuwait and am connected with the www.goa-world.com website created by Ulysses Menezes, and as Moderator of the famous first of its kind Gulf-Goans e-Newsletter (since 1994) and The Goan Forum and several Goan and Indian associations and forums and e-forums in Goa, India, Kuwait, The Middle East and worldwide.